Dieta dla przyszłych Rodziców

Dieta przy planowaniu ciąży

Jeśli właśnie podjęliście decyzję o rozpoczęciu starań o poczęcie dziecka lub ten pomysł dopiero dojrzewa w Waszych głowach, koniecznie przeczytajcie jak się do tego zadania przygotować.

Odpowiednie przygotowanie obojga przyszłych rodziców pozwoli zapewnić optymalne warunki do utrzymania ciąży i prawidłowego rozwoju Waszego dziecka. Powinno ono iść w parze ze zmianą stylu życia (większa ilość snu, eliminacja kontaktu z toksynami, zmiana niekorzystnych warunków pracy, wypracowanie zdrowych nawyków higienicznych i rezygnacja z tzw. używek) oraz odpowiednią dietą. W trosce o jak najlepszą jakość Waszych komórek rozrodczych, w okresie poprzedzającym ciążę (co najmniej 3 miesiące) szczególnie zadbajcie o zdrowe odżywianie zarówno przyszłej Mamy, jak i przyszłego Taty.

Dieta przyszłych Rodziców powinna opierać się na tradycyjnej piramidzie żywieniowej:

• Przeważać powinny warzywa, produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe, ryby, drób.
• Jedną z ważniejszych cech prawidłowego modelu żywienia sprzyjającego płodności jest spożycie zdrowych nienasyconych tłuszczy, zwłaszcza pochodzenia roślinnego typu: oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, rzepakowy i z siemienia lnianego.
• Kolejną pozycją jest duży udział białka roślinnego w stosunku do ogólnej ilości spożywanego białka. Nawet 5% zamiana energii spożywanej w postaci białka zwierzęcego na białko roślinne wiąże się z 50% obniżeniem ryzyka niepłodności spowodowanej zaburzeniami owulacji[1],[2].
• Ograniczyć należy ilość czerwonego mięsa i spożywać umiarkowane ilości produktów mlecznych.
• Unikać trzeba produktów zawierających duże ilości soli, rafinowanego cukru, czy tłuszcze trans (fast-foody, chipsy, frytki, zupy w proszku).

Co niekorzystnie wpływa na płodność?

Bardzo silny wpływ na osłabienie płodności ma palenie papierosów (nawet o 60%), ponadto osłabia ono wydolność ciałka żółtego odpowiedzialnego za właściwe odżywianie płodu w pierwszych 16 tygodniach ciąży, a także zwiększa ryzyko poronienia oraz przyspiesza menopauzę. W przypadku mężczyzn palenie papierosów pogarsza jakość nasienia, obniża ilość plemników i osłabia ich ruchliwość.

Jeszcze gorzej kształtuje się ryzyko niepłodności (wzrost o 70%) w przypadku używania tzw. miękkich narkotyków. Co ważniejsze, udokumentowano też destrukcyjny ich wpływ na rozwój płodu.

Wszelkie badania potwierdzają także konieczność całkowitego wyeliminowania picia alkoholu w okresie starań o poczęcie dziecka oraz przez cały okres ciąży i laktacji.

Również spożywanie kawy w nadmiernych ilościach (powyżej 5 filiżanek, czyli około 500mg kofeiny dziennie) wiąże się z podniesionym o 50% ryzykiem niepłodności oraz poronienia.

Przy otyłości (wskaźnik BMI>35) okres starań o poczęcie dziecka wydłuża się dwukrotnie, natomiast przy niedowadze (wskaźnik BMI poniżej 19) oczekiwanie na ciążę może wydłużyć się nawet czterokrotnie (badanie Hassana i Killicka, 2004r.).

Dieta dla kobiety planującej ciążę powinna zapewniać następujące składniki:

• Kwas foliowy – w celu zapobiegania powstawaniu wad cewy nerwowej (bezmózgowie, które jest wadą letalną, nie pozwalającą dziecku na przeżycie poza organizmem matki, a także przepuklina mózgu i rdzenia mózgowego, które muszą być operowane, często występującymi powikłaniami są także porażenie i deformacja kończyn dziecka czy upośledzenie umysłowe). Kwas foliowy zapewnia także zwiększenie liczby dojrzewających komórek jajowych i jest niezbędny do przebiegu procesu zapłodnienia. Każda kobieta planująca ciążę powinna przyjmować kwas foliowy co najmniej 3 miesiące przed planowanym poczęciem dziecka w dawce 400 μg, w ciąży 400 μg - 1 mg, a w przypadku kobiet, które urodziły wcześniej dziecko z wadą cewy nerwowej (także mam chorujących na cukrzycę i padaczkę) kwas foliowy w dawce nawet 4 mg. Sposób przyjmowania i dawkowanie należy uzgodnić z lekarzem. Kwas foliowy znaleźć można także w następujących produktach: drożdże piwne, pomarańcze i banany, fasola, soczewica i soja, zielone warzywa liściaste, szparagi, brukselka, brokuły i groszek, rzepa i buraki, ryż, jęczmień i pszenica, żółtka jaj, wątróbka, orzeszki ziemne, sery. Kwas foliowy zawarty w powyższych produktach jest jednak nie w pełni przyswajalny przez organizm, łatwy do utraty podczas obróbki termicznej czy nawet pod wpływem światła słonecznego.
• Żelazo – spożywanie żelaza pochodzącego z suplementów i źródeł roślinnych obniża ryzyko niepłodności. Wysnuto hipotezę, że zbyt niski poziom tlenu w pęcherzyku jajnikowym może powodować nieprawidłowy podział materiału genetycznego i błędną segregację oocytów[3].
• L-arginina – wykazano, że suplementacja L-argininy powoduje liczniejszy wzrost komórek jajowych u kobiet o niskim poziomie gonadotropin. Poprawia także reakcję jajników i macicy na leczenie hormonem folikulotropowym oraz szybkość uzyskania ciąży u kobiet, które słabo reagują na standardową terapię gonadotropinami[4]. Pozytywnie wpływa na ilość i jakość wydzieliny śluzowej szyjki macicy, odpowiednie ukrwienie narządów rodnych oraz proces dojrzewania komórki jajowej.
• Magnez – jest niezbędny do prawidłowego podziału komórek i replikacji DNA. Niedobory magnezu, a także miedzi i cynku przed ciążą mogą prowadzić do niepłodności i poronień[5]. Magnez jest również czynnikiem, który łagodzi objawy stresu, a czynnik psychiczny w leczeniu niepłodności jest bardzo istotny.
• Antyoksydanty – istnieje hipoteza, że stres oksydacyjny (brak równowagi pomiędzy przeciwutleniaczami, a powstającymi w komórkach wolnymi rodnikami) wpływa na spadek płodności poprzez m.in. uszkodzenie lipidów oraz DNA, zahamowanie syntezy białek, a także wydzielania niewystarczającej ilości progesteronu. Normalizacja produkcji wolnych rodników ma wiec zasadnicze znaczenie dla produkcji komórek jajowych oraz plemników o odpowiedniej jakości materiału genetycznego. Ważnymi antyoksydantami są witamina C (750 mg dziennie) i E oraz selen i cynk[6].
• Witamina B6 (zwykle 200-600 mg dziennie, dawkowanie uzgodnij z lekarzem) – obniża ona zbyt wysoki poziom prolaktyny, zaburzający proces dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i hamujący owulację, a także przyczynia się do uregulowania cykli poprzez poprawę funkcji lutealnej (ciałka żółtego).

„Dieta płodności” dla mężczyzny powinna zawierać:

• Cynk i kwas foliowy – współdziałają one w syntezie cząsteczek DNA, które są w szybkim tempie produkowane przez plemniki. Cynk odgrywa ważną rolę w metabolizmie hormonów, wytwarzaniu nasienia i regulacji żywotności plemników. Niedobór cynku powoduje obniżenie poziomu testosteronu, zmniejszenie ilości nasienia, a także hipogonadyzm, zaburzenia potencji, zmniejszoną żywotność plemników i bezpłodność[7]. Mężczyźni wykazujący wysoką aktywność seksualną powinni przyjmować większą dawkę cynku, ponieważ każdy ejakulat zawiera około 5 mg cynku. Badania potwierdziły poprawę jakości nasienia po 6-miesiącznej terapii cynkiem[8]. Najbogatszym źródłem cynku jest czerwone mięso, ryby i drób, a także produkty pełnoziarniste i nasiona roślin strączkowych. Korzystny wpływ na jakość spermy ma także kwas foliowy, który jest obecny przede wszystkim w zielonych liściastych warzywach.
• L-karnityna – pozytywnie wpływa na dojrzewanie plemników, zwiększa ilość plemników i zmniejsza ilość form atypowych, zwiększa ruchliwość plemników, poprawia morfologię nasienia, hamuje przedwczesną apoptozę[9].
• Antyoksydanty – witaminy A, C i E są ważnymi przeciwutleniaczami nasienia, a w połączeniu z selenem chronią DNA przed zniszczeniem i bardzo korzystnie wpływają na poprawę ruchliwości plemników. Plemniki są narażone na działanie stresu oksydacyjnego, który powoduje uszkodzenie błon komórkowych i DNA, a co z kolei prowadzi do nekrozospermii, astenozoospermii i fragmentacji DNA. Niskie spożycie antyoksydantów, głównie witaminy C i likopenu, wiąże się z gorszą jakością nasienia. Korzystny wpływ na poprawę jakości spermy ma także selen, który można spotkać w rybach i produktach zbożowych.