Termin porodu, czyli kiedy pojawi się na świecie Wasze dziecko

W jaki sposób wyznaczyć można wiek ciąży oraz dzień porodu.

Jaka jest różnica pomiędzy wiekiem dziecka a wiekiem ciąży?

Wiek dziecka liczony jest od momentu jego poczęcia, czyli od połączenia się żeńskiej i męskiej komórki rozrodczej. Wraz z zapłodnieniem nowo powstałe życie otrzymuje kompletny już i niezmienny aż do śmierci materiał genetyczny (kod DNA), określający wszystkie jego indywidualne cechy (np. kolor oczu, skóry, włosów, wzrost, predyspozycje do chorób genetycznych i dziedziczonych). Po zapłodnieniu zygota rozpoczyna tygodniową wędrówkę jajowodem w kierunku jamy macicy, gdzie po około 7 dniach jako blastocysta rozpoczyna proces implantacji (zagnieżdżania się) w błonie śluzowej macicy.

I teraz małe zamieszanie, czyli kilka wersji na temat tego, kiedy rozpoczyna się ciąża…

• Lekarze ginekolodzy prowadzący ciąże, położne i specjaliści wykonujący USG ciążowe, z braku dokładniejszych danych, przyjmują za ciążę okres od ostatniej miesiączki (OM). A więc kiedy nie pojawia się miesiączka i dowiadujemy się o ciąży okazuje się, że jesteśmy już w 4-5 tygodniu ciąży mimo, że wiek zarodka to dopiero 2-3 tygodnie. Zgodnie z tym sposobem liczenia ciąża trwa 280 dni, czyli 40 tygodni - jest to tzw. wiek miesiączkowy ciąży[1].
• Embriologia, medycyna i nauki pochodne określają moment poczęcia, czyli zapłodnienia jako początek ciąży i wiążą go ściśle z niedługim odstępem od owulacji (około 12 godzin). Od momentu zapłodnienia rozpoczyna się proces rozwoju zupełnie nowego organizmu. Przyjęto, że ciąża u człowieka trwa przeciętnie 266 dni od zapłodnienia, czyli 38 tygodni - jest to tzw. wiek zapłodnieniowy lub wiek owulacyjny[2].
• Inne środowiska twierdzą, że ciąża zaczyna się dopiero od momentu zagnieżdżenia w jamie macicy, a więc uzyskania trwałego połączenia implantacyjnego blastocysty z błoną śluzową macicy. Ta definicja bywa też niestety wykorzystywana i nadużywana przez producentów hormonalnych środków antykoncepcyjnych oraz tzw. antykoncepcji awaryjnej, ponieważ dopuszczają one szkodliwe oddziaływanie na endometrium, aby zarodek ludzki nie mógł się w nim zagnieździć.

Dlaczego dokładne określenie dnia porodu jest tak ważne?

Nieprawidłowe wyznaczenie przewidywanego terminu porodu może spowodować, że wiek ciąży zostanie źle określony i tym samym ocena USG rozwoju dziecka w łonie mamy będzie nieprawidłowa (np. rozpoznanie wewnątrzmacicznego opóźnienia wzrostu płodu).

Błędne wyznaczenie przewidywanego terminu porodu może być powodem wielkiego stresu gdy naturalny poród zacznie się wcześniej niż oczekiwano lub nie nastąpi w spodziewanym terminie, co może skutkować przedwczesną indukcją porodu lub cesarskim cięciem. Poród po terminie może wiązać się z kolei z zagrożeniem dla dziecka z powodu niewydolności łożyska i niedotlenienia.

Metody wyznaczenia przewidywanego terminu porodu (PTP):

1. Reguła Naegelego jest najczęściej stosowaną przez lekarzy z uwagi na brak innych dokładniejszych danych od pacjentek. Reguła ta opiera się na pierwszym dniu ostatniej miesiączki i zakłada, że kobieta nie zna dnia owulacji. Przewidywany termin porodu (PTP) obliczamy w niej dodając do pierwszego dnia miesiączki 7 dni oraz dodając do tego jeszcze 9 miesięcy. U kobiet mających cykle 28-dniowe lub bardzo zbliżone reguła Naegelego jest dość dokładna, gorzej jest w przypadku cykli krótszych lub dużo dłuższych.
2. Reguła Prema oraz reguła Döringa jest przeznaczona dla kobiet, które prowadzą obserwacje płodności w cyklu miesiączkowym. Opiera się ona na dacie owulacji wyznaczonej na podstawie pierwszego okołoowulacyjnego wzrostu podstawowej temperatury ciała (PTC). Jedne z pierwszych badań na ten temat pojawiły się już w 1946 roku (Tompkins)[3]. Każdy z panów doktorów udoskonalił metodykę obliczeń Naegelego proponując następujący sposób wyznaczania przewidywanego dnia porodu: pierwszy dzień okołoowulacyjnego wzrostu temperatury minus 7 dni i do tego dodać 9 miesięcy.
3. Reguła wyznaczania przewidywanego dnia porodu wg prof. J. Rötzera także możliwa jest do zastosowania u kobiet prowadzących obserwacje cyklu. Minimalnie różni się ona od założenia powyżej omówionego sposobu wyznaczania PTP. Rötzer oparł swoją regułę o badania nad owulacją Billingsów[4], Moora[5], Hilgersa[6], Cortesi i Gnodta, którzy zgodnie stwierdzili, że owulacja (a więc i zapłodnienie) może mieć miejsce na 3 dni przed do 3 dni po dniu tzw. szczytu śluzu, ale najczęściej jednak w tym właśnie dniu. Przyjmując więc dzień szczytu śluzu jako dzień poczęcia dziecka odejmuje się od niego 7 dni, a do tak otrzymanej daty dodaje się 9 miesięcy.
4. Metodami pomocniczymi o mniejszym znaczeniu dla dokładnego ustalenia wieku ciąży są: wyliczenia na podstawie odczuwania pierwszych ruchów dziecka (przy pierwszej ciąży to koniec 20 tygodnia, przy następnych ciążach koniec 18 tygodnia) oraz na podstawie wysokości dna macicy, czyli tej części, która jest na górze i powiększa się w stronę pępka (koniec 20 tygodnia ciąży to 2-3 palce poniżej pępka, koniec 24 tygodnia - na wysokości pępka, koniec 28 tygodnia ciąży - 2-3 palce powyżej pępka, koniec 32 tygodnia – w połowie odległości pomiędzy pępkiem a dolną częścią mostka, pod koniec 36 tygodnia przylega do łuków żebrowych, natomiast w pierwszych dniach 37 tygodnia dno macicy zaczyna się obniżać i na koniec 40 tygodnia ciąży wg OM to 1-2 palce poniżej łuków żebrowych).

Nadal jeszcze spotyka się przypadki przedwczesnego wywoływania porodu, ponieważ dziecko nie rodzi się w spodziewanym terminie, ale już coraz częściej lekarze wykazują nieco bardziej elastyczne i naturalne podejście, aby spokojnie czekać na naturalne skurcze porodowe przy jednoczesnym monitorowaniu stanu zdrowia dziecka w brzuszku mamy za pomocą badań KTG i USG.

Sprawdźcie sami, jak różnić się mogą przewidywane terminy porodu w zależności od zastosowanej reguły.

Reguła Naegelego:

5.XII.2007 (OM) + 7 dni + 9 miesięcy=12.IX.2008

Reguła Prema/Döringa:

25.XII.2007 (wzrost PTC) -7 dni + 9 miesięcy=18.IX.2008

Reguła wg Rötzera:

23.XII.2007 (tzw. dzień szczytu śluzu) – 7 dni + 9 miesięcy=16.IX.2008