Pojawienie się pierwszej miesiączki oznacza, że jesteś zdrowa i rozpoczęłaś kolejny etap dojrzewania płciowego, czyli stajesz się kobietą. Na progu tak ważnej chwili swojego życia na pewno szukasz odpowiedzi na wiele nurtujących Cię pytań.
W dalszej części artykułu rozwinięte zostaną następujące kwestie:
- Wystąpienie pierwszej miesiączki (menarche) w życiu dorastającej dziewczyny poprzedza pojawienie się białawej wydzieliny śluzowej w okolicach przedsionka pochwy. Nie jest to objaw chorobowy, a świadczy o podejmowaniu przez jajniki swojej funkcji.
- Często przed wystąpieniem miesiączki obserwujemy zespół dolegliwości fizycznych i psychicznych, określanych mianem PMS (Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego). Świadomość zachodzących cyklicznie zmian pozwoli Ci lepiej zrozumieć, i skuteczniej łagodzić te dolegliwości.
- Miesiączka, wyznaczająca początek każdego cyklu, jest naturalnym przejawem cyklicznego złuszczania się błony śluzowej macicy. Przygotowuje ona śluzówkę macicy do ponownego narastania i przekształcania się po to, aby stworzyć środowisko sprzyjające ewentualnemu zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej.
- Cykl miesiączkowy jest to szereg cyklicznych zmian powtarzających się indywidualnych dla każdej kobiety odstępach czasowych, zainicjowanych przez odpowiednie obszary mózgu (podwzgórze – przysadka). Obejmują one: miesiączkę, stopniową odbudowę błony śluzowej, a jednocześnie wzrost i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, uwolnienie komórki jajowej z dojrzałego pęcherzyka Graafa (owulacja), przemiany wydzielnicze błony śluzowej macicy i funkcjonowanie ciałka żółtego powstałego z pękniętego pęcherzyka Graafa, a w końcu obumarcie ciałka żółtego, związane z tym niedokrwienie śluzówki i kolejną miesiączkę.
- Pierwsze cykle miesiączkowe są zwykle nieregularne i często mają przebieg jednofazowy, czyli nie dochodzi w nich do owulacji. Stopniowo jednak wykształcają się obie fazy cyklu, zarówno przedowulacyjna, jak i poowulacyjna, i normują się ich długości. Należy jednak pamiętać, że indywidualny przebieg cyklu miesiączkowego kobiety kształtuje się nawet do 25. roku życia.
- Prowadzenie samoobserwacji i zapisywanie ich na karcie cyklu pozwala lepiej zrozumieć funkcjonowanie własnego organizmu, ułatwia akceptację zachodzących zmian oraz umożliwia zidentyfikowanie ewentualnych nieprawidłowości czy zaburzeń cyklu.
Pierwsze krwawienie u dorastających dziewcząt występuje zwykle pomiędzy 12 a 13 rokiem życia. Przed jego wystąpieniem można często zaobserwować pojawienie się białawej wydzieliny śluzowej, która nie jest objawem chorobowym i nie powinna niepokoić. Świadczy ona o prawidłowym podejmowaniu przez jajniki swojej funkcji. Taki objaw zapowiada wystąpienie pierwszej miesiączki (menarche) w niedługim czasie. Tuż przed pojawieniem się pierwszej i zapewne każdej następnej miesiączki możesz odczuwać też nieznaczny ból w dole brzucha lub w dolnych partiach pleców.
Pierwsze miesiączki mogą mieć różne natężenie (od niewielkiego krwawienia i plamienia do krwawienia obfitego) i różną długość (zwykle 3-5 dni). Aby miesiączka Cię nie zaskoczyła, po zaobserwowaniu pierwszych objawów śluzowych, miej zawsze przy sobie podpaskę.
Pamiętaj, że miesiączka jest zwieńczeniem całego procesu dojrzewania płciowego, pojawia się dopiero wtedy, kiedy Twoje ciało przeszło fizyczną przemianę z dziewczynki w młodą kobietę.
Co to jest miesiączka?
Krwawienie miesiączkowe spowodowane jest złuszczaniem się błony śluzowej macicy i wydalaniem jej poprzez pochwę na zewnątrz. Miesiączka przygotowuje macicę do następnego cyklu, w trakcie którego błona śluzowa ponownie narasta i przekształca się tak, aby stworzyć odpowiednie warunki do ewentualnego zagnieżdżenia się zarodka ludzkiego. W trakcie miesiączki, a zwłaszcza w ciągu jej pierwszych dwóch dni, silne skurcze macicy powodują odklejenie się warstwy błony śluzowej (endometrium), co może powodować odczuwanie nasilonych bólów w okolicach podbrzusza oraz dolnych partii pleców. Łagodzić je można poprzez przyjmowanie preparatów z magnezem lub leków rozkurczowych. W przypadku szczególnie intensywnych bólów należy skonsultować się z lekarzem w celu wyeliminowania takich schorzeń jak: endometrioza, mięśniaki macicy, nieprawidłowa budowa narządów rodnych czy stany zapalne.
Często występującymi dolegliwościami są również: bóle głowy i migreny, nudności, obrzęki, ogólne rozdrażnienie i zdenerwowanie, a zespół tych przedmiesiączkowych objawów określany jest mianem PMS (Premenstrual Syndroms, czyli Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego). Naturalnymi i skutecznymi preparatami łagodzącymi te dolegliwości są: magnez oraz olej z wiesiołka. Pomocna też okazuje się być lekka dieta z ograniczeniem spożywania sodu, soli i tłuszczów oraz aktywność fizyczna.
Cykl miesiączkowy
Cykl miesiączkowy rozpoczyna się w pierwszym dniu pojawienia się krwawienia miesiączkowego, a kończy ostatniego dnia przed wystąpieniem kolejnego krwawienia. Długość trwania samej miesiączki nie ma tu istotnego znaczenia.
Tuż po ustaniu krwawienia miesiączkowego, tzn. złuszczeniu śluzówki macicy, narośniętej w poprzednim cyklu na skutek działania hormonów – estrogenów, rozpoczyna się w macicy proces odbudowy błony śluzowej. Trwa on do momentu owulacji, czyli jajeczkowania.
Równocześnie z ponownym narastaniem endometrium trwa proces wzrastania i dojrzewania pęcherzyków jajnikowych, z których ostatecznie dojrzeje tylko jeden zwany pęcherzykiem Graafa. Przełomowym wydarzeniem w cyklu jest zawsze owulacja, podczas której z pęcherzyka Graafa uwolniona zostaje komórka jajowa, którą wychwytują dalej strzępki jajowodu i kierują w jego głąb.
Z pękniętego pęcherzyka Graafa formuje się ciałko żółte, które produkuje hormon – progesteron, odpowiedzialny za przemiany wydzielnicze błony śluzowej macicy. Śluzówka macicy dalej się powiększa, ulega rozpulchnieniu, jej gruczoły wydzielają duże ilości śluzu i glikogenu, przygotowując ją do ewentualnego zagnieżdżenia się w niej zapłodnionej komórki jajowej.
Gdy nie dojdzie do zapłodnienia i zagnieżdżenia komórki jajowej w macicy, ciałko żółte zanika (poziom progesteronu spada) powodując niedokrwienie błony śluzowej macicy i w efekcie kolejne krwawienie miesiączkowe. W ten sposób rozpoczyna się następny cykl miesiączkowy.
Warto zaznaczyć, że całe ciało kobiety przeżywa cykl miesiączkowy: w pierwszej, przedowulacyjnej fazie następuje regeneracja sił, poprawa kondycji i przypływ energii, a w fazie drugiej, poowulacyjnej następuje stagnacja, fizyczne osłabienie. Podczas krwawienia miesiączkowego następuje swoiste „oczyszczenie” organizmu, stopniowy przypływ sił i gotowość do rozpoczęcia wszystkiego od nowa.
Czytaj więcej: Jakie zmiany fizjologiczne towarzyszą poszczególnym fazom cyklu miesiączkowego?
Nieregularne cykle a kształtowanie się cyklu miesiączkowego u młodych kobiet
Początkowe cykle miesiączkowe są cyklami jednofazowymi, tzn. występuje jedynie faza zdominowana przez działanie estrogenów, nie obserwujemy wzrostu temperatury i nie dochodzi do owulacji, ale pojawia się krwawienie. U większości dziewcząt w okresie dojrzewania występują tzw. krwawienia złuszczające, spowodowane obniżeniem poziomu jedynie estrogenów, przy niezmiennym stężeniu progesteronu.
U młodych dziewcząt poziom wydzielanych estrogenów jest zazwyczaj niewielki, więc może powodować tylko nieznaczne narastanie błony śluzowej macicy, niewystarczające do wystąpienia krwawienia. W konsekwencji może to oddalić moment wystąpienia następnego krwawienia lub też spowoduje złuszczenie się niewielkiej grubości endometrium w postaci jedynie plamienia.
W późniejszym okresie pojawiają się już cykle dwufazowe, ale pierwsze wykształcające się fazy poowulacyjne (wyższych temperatur, zdominowane działaniem progesteronu) są zwykle skrócone. Krwawienie poprzedzone co najmniej 3-dniową fazą wyższych temperatur jest uznawane za właściwą miesiączkę. Z czasem faza ta normuje się i osiąga długość 11-16 dni.
Nieregularne cykle są u młodych dziewcząt zjawiskiem zupełnie naturalnym. Odstępy między poszczególnymi krwawieniami mogą być w okresie dojrzewania (pokwitania) zarówno bardzo krótkie, jak i bardzo odległe (ponad 3 miesiące). Indywidualny przebieg cyklu miesiączkowego kształtuje się nawet do 25. roku życia, a nieregularne miesiączki są w tym czasie czymś normalnym i nie należy się nimi niepokoić (a tym bardziej „regulować” ich hormonalnymi tabletkami antykoncepcyjnymi!).
W niepokojących sytuacjach, w przypadku jakichkolwiek wątpliwości pomocne okazuje się prowadzenie samoobserwacji (obserwacji śluzu oraz pomiaru temperatury) i zapisywanie ich na karcie obserwacji cyklu. Pozwoli to na ustalenie, czy występują u Ciebie cykle jedno- czy dwufazowe, czy dochodzi do owulacji, czy pojawiają się tzw. krwawienia śródcykliczne, czy występują jakieś inne niepokojące krwawienia, czy Twoja gospodarka hormonalna funkcjonuje prawidłowo.
Czytaj więcej: Jak prowadzić obserwacje zmian płodności w cyklu miesiączkowym?
