Płodność kobiety i mężczyzny.

Płodność człowieka oznacza zdolność do poczęcia nowej istoty ludzkiej – przekazania życia potomstwu – poprzez połączenie męskich i żeńskich komórek rozrodczych.

Płodność mężczyzny, czyli zdolność do wytwarzania męskich komórek rozrodczych – plemników, jest stała od zakończenia dojrzewania płciowego, aż do śmierci. Płodność kobiety, w tym zdolność do wytwarzania żeńskich komórek rozrodczych – komórek jajowych, jest okresowa, cyklicznie zmienna i zanika około 55. roku życia. Wynika z tego, że płodność pary, mężczyzny i kobiety, jest także tylko okresowa, podyktowana rytmem płodności kobiety.

Wiedza o mechanizmie wytwarzania plemników w organizmie mężczyzny oraz o zmianach jakie zachodzą w organizmie kobiety w związku z jej cyklem płodności jest wiedzą podstawową i każdy dojrzały, płodny człowiek powinien ją posiadać.

W dalszej części artykułu rozwinięte będą podstawowe kwestie dotyczące płodności kobiety i mężczyzny:

• Płodność kobiety wynika z posiadanej przez nią od urodzenia rezerwy jajnikowej (owulacyjnej), a w czasie dojrzewania uruchamiane są, trwające do menopauzy, cykliczne procesy umożliwiające wytworzenie dojrzałej komórki jajowej oraz zapewniające odpowiednie warunki wewnątrz ciała kobiety do zapłodnienia i rozwoju nowego życia;
• Wytwarzanie spermy (spermatogeneza) z odpowiednią ilością dojrzałych plemników trwa około 2,5 miesiąca i w tym czasie wiele czynników może wpłynąć na pogorszenie jej jakości i w konsekwencji na problemy z płodnością  mężczyzny;
• Płodność pary nie jest przypadkowa, ale wynika wprost z cyklu płodności kobiety, a umiejętność odczytywania cyklicznych sygnałów wysyłanych przez organizm kobiety umożliwia bezinwazyjne, naturalne zaplanowanie (także odłożenie) poczęcia;
• Płodność pary jest zależna od trzech czynników jednocześnie: dobrej jakości komórki jajowej, dobrej jakości plemników, dobrej jakości śluzu szyjkowego. 

Płodność kobiety

Na płodność kobiety składa się szereg złożonych procesów mających charakter cykliczny, prowadzących w konsekwencji do okresowego wytwarzania dojrzałej komórki jajowej oraz przygotowania w organizmie kobiety środowiska umożliwiającego jej zapłodnienie oraz rozwój i podtrzymanie powstałej w wyniku zapłodnienia nowej istoty ludzkiej.

Żeńska komórka rozrodcza – komórka jajowa – jest uwalniana cyklicznie w jajnikach dojrzałej kobiety począwszy od okresu dojrzewania do menopauzy (ok. 55 rok życia). Warto przypomnieć, że każda kobieta od urodzenia ma zgromadzoną w swoich jajnikach rezerwę owulacyjną, czyli pewną ilość pęcherzyków pierwotnych z niedojrzałymi komórkami jajowymi. Według najnowszych badań [1], które przeprowadzili: dr Hamish Wallace i dr Tom Kelsey, w momencie urodzenia rezerwa ta wynosi średnio ok. 300 tys. pęcherzyków i wraz z wiekiem systematycznie maleje do poziomu poniżej 1 tys. bezpośrednio przed menopauzą. Podczas tych badań zaobserwowano także ogromną różnorodność wielkości rezerwy jajnikowej w momencie narodzin. U niektórych kobiet w momencie przyjścia na świat stwierdzono obecność blisko 2 milionów zdolnych do wzrostu pęcherzyków, zaś u innych liczba ta wyniosła zaledwie ok. 35 tys. Według modelu opracowanego podczas badań, przedstawionego na poniższym wykresie, u kobiety w wieku 30 lat pozostaje średnio jedynie 12% rezerwy owulacyjnej posiadanej przez kobietę w momencie urodzenia.

Obniżona rezerwa jajnikowa w wieku prokreacyjnym może powodować problemy z płodnością kobiety, a jej określenie jest bardzo istotne w diagnostyce niepłodności.   

Z całej rezerwy owulacyjnej podczas życia kobiety tylko ok. 400 komórek jajowych osiągnie gotowość płciową. Podczas dojrzewania w organizmie kobiety uruchamia się cykliczny proces  wzrastania pęcherzyków, podczas którego, aż do menopauzy, kolejne grupy pęcherzyków pierwotnych zawierających komórki jajowe przekształcają się kolejno w pęcherzyki wzrastające, z których w każdym cyklu jeden (czasem więcej niż jeden) staje się pęcherzykiem dominującym, a następnie pęcherzykiem Graffa i uwalnia do jajowodów komórkę jajową (jajeczkowanie). Proces przygotowania konkretnej komórki jajowej zaczyna się ok. 3 miesiące wcześniej, przed jej uwolnieniem. Od 50 do 300 pęcherzyków pierwotnych zaczyna wzrost, lecz tylko jeden (w sporadycznych przypadkach więcej niż jeden) po 10 tygodniach staje się pęcherzykiem dominującym. Komórka zawarta w tym pęcherzyku dojrzeje i zostanie uwolniona podczas owulacji. Pobudzanie pęcherzyków pierwotnych do wzrostu odbywa się w każdym cyklu miesiączkowym, ale cały proces wzrostu pęcherzyka od wysłania sygnału przez mózg do owulacji trwa kilka cykli miesiączkowych, co powoduje, że w jajniku w każdym cyklu obecne są pęcherzyki w różnym stadium rozwoju.